مقدار واقعی ﺗ ﺒ ﺨ ﻴ ﺮ-ﺗ ﻌ ﺮ ق از سطح حوضه ی آبخیز، یکی از عوامل اصلی در دوره ی آب شناسی و از اجزای مهم معادله ی تراز آب است که بخش عمده ای از جریان های خروجی حوضه یا هر مقیاس دیگری است. اندازه گیری مقدار واقعی ﺗ ﺒ ﺨ ﻴ ﺮ-ﺗ ﻌ ﺮ ق از دشواری های بررسی های تراز آب است، چراکه ﺑ ﻪ ﻋ ﻠ ﺖ نقطه ای ﺑ ﻮ دن اﻃ ﻼ ﻋ ﺎ ت ﻫ ﻮ اﺷ ﻨ ﺎ ﺳ ﻲ و دشواری تعیین ضریب گیاهی، دﻗ ﺖ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎ ده از شبیه های ﻣ ﺮ ﺳ ﻮ م در ﺑ ﺮ آورد پهنه ای ﺗ ﺒ ﺨ ﻴ ﺮ-ﺗ ﻌ ﺮ ق واﻗ ﻌ ﻲ کم است. در این پژوهش با استفاده از نُه تصویر ماهواره ی لندست 8، داده های هواشناسی ایستگاه کِلِستان و شبیه SEBS تبخیر-تعرق دوره ی زمانی 1393 تا 1396 در منطقه ی کلستان در شمال غربی شیراز محاسبه، و نتایج آن با معادله ی ﻓ ﺎ ﺋ ﻮ ﭘ ﻨ ﻤ ﻦ-ﻣ ﺎ ﻧ ﺘ ﯿ س مقایسه شد تا درستی این شبیه در این منطقه بررسی شود. پرونده های تشعشع مورد نیاز SEBS با استفاده از شناسه ی دستوری R. sun در نرم افزار گراس-جی آی اس تولید، و دیگر داده های سنجش ازدور در محیط الویس محاسبه شدند. نتایج تبخیر-تعرق به دست آمده از شبیه SEBS در مقایسه با معادله ی یادشده ازلحاظ آماری ضریب همبستگی 993/0 را نشان داد. تغییرات مقادیر تبخیر-تعرق واقعی در کاربری های مختلف در محدوده ا ی پذیرفتنی بود. تولید اطلاعات پهنه ای مطمئن از تبخیر-تعرق از مزیت های برجسته ی کاربرد این شبیه در بررسی های آب شناسی حوضه است.

بی تردید مؤلفه تبخیرتعرق واقعی در حوضه آبریز، از مهم ترین و پیچیده ترین مؤلفه های بیلان آب محسوب شده و تلاش ها در حوزه مطالعات و تحقیقات در این زمینه، در دهه ی اخیر روندی افزایشی داشته است. امروزه دانش سنجش ازدور و توسعه الگوریتم های مختلف برآورد تبخیرتعرق واقعی، ضمن امکان شناخت بهتر از خصوصیات سطح زمین، اطلاعات مکانی و برآوردهای توزیعی واقعی تبخیرتعرق را میسر ساخته که این مهم در کشور نیز مورد توجه واقع شده است. در همین راستا، در این تحقیق سعی شده است تا با استفاده از روش سنجش از دور و با به کارگیری الگوریتم SEBS و نیز بهره گیری از منابع اطلاعاتی جهانی که اغلب به ندرت در ایران شناخته شده است، مقادیر تبخیرتعرق واقعی در مقیاس حوضه ـ سال برآورد گردد. درنهایت با استفاده از رویکرد فوق، ضمن ارزیابی و تحلیل رفتارسنجی نتایج، برآوردهای حاصل به صورت روزانه، ماهانه، فصلی و سالانه با مقادیر حاصل از الگوریتم بیشتر شناخته شده SEBAL و نتایج مدل هیدرولوژیکی SWAT مقایسه گردید. نتایج حاکی از بیش برآورد مقادیر تبخیرتعرق واقعی حاصل از الگوریتم SEBS در مقایسه با الگوریتم SEBAL بوده و در عین حال، به نسبت وضع موجود، قابل قبول بودن این نتایج است. به ویژه اینکه عوامل اصلی این اختلاف، تفاوت دو الگوریتم در محاسبه شار گرمای محسوس و حساسیت بالای الگوریتم SEBS به پارامتر دمای هوا و نیز استفاده از داده های زمینی در الگوریتم SEBAL و عدم استفاده از آن ها در الگوریتم SEBS است. این موضوع به ویژه در شرایطی که با کمبود داده مواجه هستیم، بسیار حائز اهمیت است.

تبخیر یکی از پارامترهای مهم در مدیریت پیکره های آبی، تغییرات تراز آب در آنها و محاسبه بیلان آب است که برآورد دقیق آن با مشکلات و پیچیدگی های خاصی روبه رو است. توجه به محدودیت روش های فیزیکی و تجربی برآورد تبخیر، استفاده از فناوری سنجش از دور به دلیل امکان برآورد مکانی اطلاعات و همچنین حداقل کردن استفاده از داده های هواشناسی می تواند کاربرد وسیعی در محاسبه تبخیر داشته باشد. الگوریتم های زیادی برای برآورد تبخیر و تعرق با استفاده از فناوری سنجش از دور توسعه داده شده اند. از جمله این الگوریتم ها، SEBAL و SEBS هستند. در این پژوهش با استفاده از این الگوریتم ها برای محاسبه آلبیدوی سطح، دمای سطحی و شاخص وضعیت پوشش گیاهی از داده های ماهواره ای چندطیفی و اطلاعات هواشناسی مانند درجه حرارات، ساعت های آفتابی، باد، فشار بخار اشباع، رطوبت خاک و غیره استفاده و درنهایت تبخیر-تعرق در کشت و صنعت نیشکر واحد امیرکبیر واقع در جنوب غربی خوزستان، محاسبه و نقشه های تبخیر-تعرق برای سال 1397 تهیه شد. همچنین تبخیر-تعرق واقعی با استفاده از روش Priestly-Taylor محاسبه شد و با روش SEBAL و SEBS مورد مقایسه قرار گرفت. تفاضل مطلق برای الگوریتم SEBAL در دوره مورد تحقیق بین 0/1 تا 0/27 متغیر بود و برای الگوریتم SEBS این مقدار از 0/09 تا 19/2 به دست آمد که برای هر دو الگوریتم قابل قبول است اما نتایج نشان می دهد الگوریتم SEBAL کارایی قابل قبول تری نسبت به الگوریتم SEBS دارد. . .

تبخیر یکی از پارامترهای مهم در مدیریت پیکره های آبی، تغییرات تراز آب در آنها و محاسبه بیلان آب است که برآورد دقیق آن با مشکلات و پیچیدگی های خاصی روبه رو است. فناوری سنجش از دور به دلیل امکان برآورد مکانی اطلاعات و همچنین حداقل کردن استفاده از داده های هواشناسی می تواند کاربرد وسیعی در محاسبه تبخیر داشته باشد. در این تحقیق دو الگوریتم سنجش از دور SEBS و SEBAL با لحاظ فاکتور شوری در برآورد تبخیر ماهانه از سطح آزاد آب دریاچه ارومیه مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفت که بدین منظور برای ارزیابی تأثیر شوری آب بر میزان تبخیر، از دریاچه آب شیرین زریوار واقع در مریوان استفاده شد. تصاویر سنجنده MODIS برای ماه های خرداد، تیر، مرداد و شهریور طی سال های 1385 تا 1388 استفاده شده است. ارزیابی الگوریتم های مذکور با مقایسه داده های تشتک تبخیر حاکی از دقت قابل قبول هر دو الگوریتم در برآورد تبخیر ماهانه هستند ولی الگوریتم SEBS (با اعمال فاکتور شوری)، با وجود سادگی در پیاده سازی آن، از دقت بالاتری نسبت به الگوریتمSEBAL برخوردار است.

تبخیر و تعرق از مؤلفه های اصلی بیلان آب هر منطقه و از عوامل کلیدی برای برنامه ریزی صحیح و مناسب به منظور بهبود بازده آب مصرفی در اراضی فاریاب است. تصاویر ماهواره ای به دلیل پوشش مناطق وسیع، به منظور غلبه بر محدودیت های مکانی روش های نقطه ای، کاربرد بهتری برای مطالعات ناحیه ای نسبت به داده های ایستگاه های هواشناسی دارند. بنابراین، هدف از تحقیق حاضر برآورد تبخیر و تعرق واقعی حوضه ی آبریز دریاچه ی ارومیه به کمک الگوریتم سنجش از دور SEBS و تصاویر سنجنده ی AVHR است. ابتدا 248 تصویر از سنجنده ی AVHRR ماهواره ی نوا (NOAA) دریافت و پس از بررسی و ابری نبودن طی دوره ی آماری 1998 2009 استفاده شد. به منظور دقت در برآورد تبخیر و تعرق، محدوده ی مطالعه شده به سه بخش سقز، ارومیه و تبریز تقسیم شد. تبخیر و تعرق واقعی به کمک نقشه ی کاربری برای اراضی کشاورزی مشخص شده و با نیاز خالص آبیاری منطقه مقایسه شد. با محاسبه ی شاخص های ارزیابی مدل برای دشت تبریز، مجذور میانگین مربعات خطا RMSE=10. 89 و ضریب تعیین =0. 79 به دست آمد. نتایج نشان داد روند تغییرات تبخیر و تعرق برآوردشده با مقادیر نیاز خالص آبیاری همخوانی داشته است. همچنین، نتایج دقت خوب مدل SEBS را در برآورد تبخیر و تعرق واقعی برای اراضی کشاورزی در کاربری های مختلف در حوضه ی آبریز دریاچه ی ارومیه نشان داد.